Dozwolony użytek osobisty – na czym polega?
Dozwolony użytek osobisty. To dzięki niemu możemy czerpać ze strzeżonego utworu bez potrzeby otrzymywania pozwolenia jego autora, bezpośrednio powielać książki do nauki przed testem, dzielić się ze znajomymi kupionym filmem czy stosować elementy innych utworów do tworzenia swej pracy. Dozwolony użytek osobisty – jak z niego korzystać? Oraz kiedy należałoby o nim pamiętać?
Czym jest dozwolony użytek osobisty?
Autorskie prawa majątkowe osłabiają własną możliwość korzystania z utworu. W prawie autorskim znajdują się natomiast przepisy zezwalające na korzystanie z rozpowszechnionych już utworów na przeróżne rodzaje bez potrzeby zdobywania zgody odpowiednich osób (posiadaczy praw majątkowych), chociaż zastrzeżone jest to szeregiem oczekiwań. Te swobody użytkowników zwiemy dozwolonym użytkiem.
Dozwolony użytek osobisty to okazja korzystania z dzieła bez wiedze odpowiedniego podmiotu ze względu na istotny interes publiczny i sprawy kulturalno-oświatowe. W ramach tzw. dozwolonego użytku osobistego należy wymienić takie prawa jak prawo cytatu, przedruk, przywileje należne bibliotekom, dozwolony użytek w celach badawczych (tzw. dozwolony użytek edukacyjny), dozwolony użytek dla dobra osób niepełnosprawnych, dozwolony użytek w dziedzinie nadawania utworu, lub także rozpowszechnianie.
Koncepcja dozwolonego użytku
Dozwolony użytek jest konsensusem między interesami posiadacza autorskich praw majątkowych natomiast interesami społeczeństwa. By mówić o pewnym rozwoju (nie jedynie kulturowym, jednak także technicznym lub finansowym czy społecznym), niezbędny jest dostęp do wiedzy. Ze względu zatem na interes społeczny i indywidualny, społeczeństwo dzięki dozwolonemu użytkowi ma zapewniony natychmiastowy oraz szeroki dostęp do nauki, edukacji, danych i każdego typu dóbr sztuki. Gdyby została przyznana bezgraniczna ochrona utworów, obszar swobody twórczej zostałby w sposób szczególny ograniczony (np. nie byłyby dozwalane parodie lub zastosowanie cytatu).
Co obejmuje prawo do korzystania z utworu?
Ważne jest wytłumaczenie pojęcia „korzystanie z utworu”. Korzystaniem z utworu są wszelkie prace powiązane z jego obsługą, tj. utrwalanie, zwielokrotnienie dzieła reprodukcja, robienie kopii natomiast również wszystkie metody jego publikowania, tj. użyczenie publiczności, wynajem, dzierżawa. Korzystaniem nie jest tymczasem samo zapoznawanie się z utworem, więc pasywny odbiór dzieła. Co znaczy, iż samo zobaczenie filmu lub usłyszenie piosenki nie będzie mieściło się w definicji „korzystania z utworu”. Jednak w wypadku, kiedy film, lub także piosenkę ściągniemy na twardy dysk własnego laptopa to będzie mieli już do czynienia ze zwielokrotnieniem utworu, mieszczącym się w tymże pojęciu.
Wyłączenia z dozwolonego użytku osobistego
Dozwolony użytek osobisty nie zapewnia prawa do korzystania z utworu w celach połączonych z działalnością finansową czy zawodową. Także, nie uprawnia on do budowania wedle obcego utworu architektonicznego oraz architektoniczno-urbanistycznego. Nie uprawnia również do korzystania z internetowych baz informacji realizujących właściwości utworu. Chyba iż dotyczy to swego użytku naukowego niepowiązanego z zamiarem zarobkowym.
Czym jest dozwolony użytek publiczny?
Dozwolonym użytkiem publicznym zwiemy ograniczenie treści autorskiego prawa majątkowego. Zgodnie z nim wybrane podmioty mogą powszechnie stosować utwory w danych oraz sprecyzowanych ustawą celach. Co ważne, instytucja dozwolonego użytku publicznego dotyczy tylko tychże grup utworów, co do których autorskie prawa majątkowe były oraz wciąż nie wygasły. Podstawą użytku publicznego jest prawo do licencji, więc zgody na wykorzystanie utworu. Z tego tytułu płaci się ustalone kwoty pieniężne.
Utwory w dziedzinie powszechnej
Dziedzina publiczna nie została uporządkowana ani choćby wyjaśniona w przepisach prawnych – to słowo to właściwie ustalenie idei, wedle której jest dobro wspólne całego społeczeństwa, dostępne bez zastrzeżeń, jakie jest warunkiem naturalnego rozwoju kultury oraz nauki. Pojawia się ono w Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich oraz artystycznych z 1886 r. oraz początkowo zostało przełożone na język polski jako dobro publiczne.
Źródła:
https://dom-wnetrze-ty.pl
https://dom-dla-ciebie.com.pl
https://ogrodopolis.pl
