Czas trwania autorskich praw majątkowych

Autor posiada prawa autorskie osobiste i majątkowe. Właśnie te drugie są związane z ekonomiczną stroną tworzenia, czyli np. z otrzymywaniem wynagrodzenia za swoją pracę. Co warto o nich jeszcze wiedzieć?

Czym są autorskie prawa majątkowe?

Prawa autorskie osobiste są niezbywalne, za to majątkowe mogą zostać przekazane innej osobie, odziedziczone lub przeniesione po śmierci autora. Jeśli zostanie to wykonane za życia autora, czasami prowadzi do niemałych problemów. Np. w sytuacji, gdy pracownik tworzy coś, zrzeka się swoich praw majątkowych na rzecz firmy, a ta potem publikuje dzieło nie pod jego nazwiskiem. W takiej sytuacji można jednak zawrzeć umowę o tym, że autor nie będzie wykonywał praw osobistych względem osoby, która posiada prawa majątkowe do utworu. Zgoda jednak może być też odpłatna. Nie jest to jednak równoznaczne ze zrzeczeniem się praw osobistych. Sam autor powinien też zadbać o odpowiednie punkty w umowie, np. dozwolone rodzaje modyfikacji, prawo do zatwierdzanie zmian itp. jednocześnie autor w każdej chwili może odwołać zgodę, co jednak czasami wiąże się z odpowiedzialnością związaną z naruszeniem zobowiązań kontraktowych.

O autorskim prawie majątkowym w skrócie

Jest to prawo, które można porównać do prawa własności. Autor czerpie z niego korzyści materialne na swoim dziele i jedynie on może rozporządzać swoim utworem oraz decydować o możliwościach jego wykorzystania. Nikt nie ma prawa zarabiać na nim bez zgody twórcy. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy autor ustanowi sobie prawnego następcę.

Ustawa o prawie autorskim

Art. 17 ustawy o prawie autorskim mówi, że tylko twórca może zarządzać dziełem na wszystkich polach eksploatacji oraz otrzymywać stosowne wynagrodzenie za korzystanie z niego.

Istnieją jednak wyjątki, kiedy nie potrzebna jest zgoda na korzystanie z utworu. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, gdy autor sam zezwolił na nieodpłatne korzystanie z udostępnionego utworu w zakresie osobistego użytku. Dodatkowo można cytować utwory pod warunkiem prawidłowego oznaczenia ich.

Nie potrzeba także zgody na wykorzystywanie dzieła, jeśli wygasły prawa majątkowe. Jednak zawsze należy wymienić nazwisko bądź pseudonim twórcy oraz źródło utworu. Trzeba też pamiętać, że korzystanie z dzieła nie może godzić w interesy twórcy.

Zbywalność praw majątkowych

Autorskie prawa majątkowe cechuje to, że są zbywalne i ograniczone w czasu. Jest to związane z art. 41 ustawy, która stanowi, że:

• Autorskie prawa majątkowe mogą zostać przekazane lub odziedziczone przez inne osoby, co jest zaznaczone w umowie
• Jeśli umowa na to zezwala, nabywca praw autorskich majątkowych może je przenieść na kolejne osoby.

Wynika z tego, że jest wyjątek od obowiązującej reguły, która mówi, że nie można przenieść, zmienić lub znieść prawa, jeżeli prawo jest zbywalne. Zatem twórca może zastrzec w swojej umowie, że osoba, na którą sam przenosi swoje praca autorskie majątkowe, nie może przenieść ich na kolejną osobę. W tej sytuacji zapis ten jest jak najbardziej ważny i dotyczy także umów licencyjnych, a nie tylko tych, które przynoszą korzyści materialne.

Jak długo trwa ochrona prawa autorskiego majątkowego?

Prawa autorskie majątkowe są też ograniczone w czasie, który liczy się w pełnych latach od roku, w którym doszło do konkretnego zdarzenia. Przeważnie liczy się siedemdziesiąt od:

• Śmierci twórcy lub ostatniego ze współtwórców dzieła
• Od daty pierwszego ukazania się publiczności (za zgodą twórcy), gdy autor dzieła nie jest znany; wyjątek stanowi sytuacja, gdy pseudonim pozwala na jednoznaczne ustalenie tożsamości twórcy.
• Od daty rozpowszechnienia utworu lub jego ustalenia (gdy nie ukazał się wcześniej publiczności), kiedy prawa majątkowe zostały przekazane komuś innemu niż twórca
• Od daty śmierci ostatniej osoby, która brała udział w tworzeniu dzieła, w przypadku utworów audiowizualnych.

Ważna jest różnica między opublikowaniem (wielokrotne ukazywanie się dzieła) a rozpowszechnianiem. Jeśli utwór ukazywał się w częściach, do to każdej części osobno liczy się czas.