Zrzeczenie się praw autorskich

Prawa autorskie przysługują każdemu twórcy. Niektóre z nich mogą zostać przeniesione na kolejną osobę, inne są całkowicie niezbywalne i nieograniczone w czasie. Jak zatem wygląda proces przeniesienia i który praw dotyczy?

Przeniesienie praw autorskich

Są dwa rodzaje prawa autorskiego: osobiste i majątkowe. Te pierwsze są całkowicie niezbywalne i przysługują twórcy nawet po jego śmierci. Nie można ich przenieść, odziedziczyć ani nic z tych rzeczy. Inna sytuacja jest z autorskimi prawami majątkowymi. Umowa o przeniesienie ma zastosowanie jedynie przy nich, gdyż prawo daje taką możliwość.

Przeważnie są przenoszone z różnego powodu, jak np. pracy na umowę o dzieło, umowę zlecenie, gdy przeciw twórcy toczy się proces lub w wielu innych. Jeśli jednak w umowie nie zostało wspomniane o przeniesieniu praw, należy zawrzeć nową umowę, która będzie o tym odpowiednio informować.

Co powinna zawierać umowa o przeniesienie praw autorskich?

Umowa ta nie posiada jednej, konkretnej formy, której należy za każdym razem się trzymać. Trzeba jednak pamiętać o kilku ważnych elementach tego dokumentu:

Wskazanie przedmiotu umowy

Istotne jest konkretne określenie, czego dotyczy umowa. W przypadku dzieła literackiego należy wskazać tytuł, autora, nr ISBN, a także inne elementy specyfikacji, które pozwolą jednoznacznie określić, jaki jest dokładnie przedmiot umowy. Jest to ważne, gdyż przepisy związane z prawem autorskim nie pozwalają przenosić praw autorskich na wszystkie utwory.

Wskazanie pól eksploatacji

Należy tutaj wskazać obszar, w obrębie którego dana osoba może korzystać z tych praw autorskich majątkowych. Szczególnie trzeba zwrócić uwagę na to, by pola eksploatacyjne były jak najprecyzyjniej określone, a nie zostały sformułowane ogólnie, wbrew zamysłom autora. Jeśli zatem umowa ma zawierać wszystkie pola eksploatacji, wystarczy wskazać art. 50, w którym zostały one wymienione. Jednak ze względu na własną staranność można też powtórzyć to wyliczenie.

Jednocześnie umowa nie pozwala na korzystanie z pól eksploatacji, które nie zostały jeszcze odkryte. Jeśli zatem obie strony nie zamierzają spisywać nowych umów, powinny na bieżąco tworzyć odpowiednie aneksy, które będą dotyczyły kolejnych pól.

Wskazanie stosunków to utworów zależnych

Umowa powinna także wskazać jednoznacznie, czy nabywca praw autorskim ma prawo do wykonania utworu zależnego, jak np. tłumaczenie czy filmowej adaptacji utworu. Jeśli zatem mu na tym zależy, powinien zadbać o odpowiedni zapis w umowie.

Autorskie prawa osobiste

W każdej umowie dotyczącej przeniesienia praw autorskich powinny zostać zamieszczone odpowiednie zapisy, które będą wspominać o prawach autorskich osobistych. Są one niezbywalne, zatem nie można przenieść ich na nabywcę. Przeważnie też nie mają znaczenia dla nabywcy praw majątkowych. Jednak są sytuacje, gdy brak odpowiedniego zapisu może kolidować z działania nabywcy. Dlatego warto zamieścić punkt, w którym zostanie zapisane, że autor nie będzie wykonywał swoich praw osobistych w stosunku do nabywcy.

Nie zmienia to jednak kwestii osobistych praw majątkowych. Autor może zaznaczyć, że po upływie określonego czasu znów może je wykonywać lub że nabywca traci do nich prawa.

Wskazanie wysokości wynagrodzenia

Ważne jest zaznaczenie, jakiej kwoty czy innego wynagrodzenia żąda autor za przekazanie swoich praw majątkowych. Dzięki temu można uniknąć sporów i nieporozumień w późniejszym czasie. Jeśli przeniesienie jest nieodpłatne, to także powinien znaleźć się stosowny zapis w umowie.

Czas obowiązywania umowy

Na koniec istotne jest określenie czasu, w jakim umowa będzie obowiązywać. Czas może zostać konkretnie określony lub nieograniczony. W pierwszym wypadku po upływie ustalonego terminu prawa majątkowe wracają całkowicie do twórcy, ale można zawrzeć kolejną umowę, która to jeszcze przedłuży.

Jeśli zatem twórca chciałby sam czerpać zyski ze swojego utworu, powinien ograniczyć czasowo możliwości korzystanie z praw majątkowych przez nabywcę.

Zadbanie o poszczególny punkty może sprawić, że ta będzie czytelniejsza i nie będzie problemów z jej egzekwowaniem.